Πρόκειται για ένα σύγγραμμα 150 σελίδων, δετό και με έγχρωμα καπάκια, του καθηγητού Χαράλαμπου Χ. Σπυρίδη, Φυσικού, που πραγματεύεται την έννοια της Μουσικής Αρμονίας και της Φυσικής των Εγχόρδων μουσικών οργάνων με δοξάρι του 6ου π.Χ. αιώνος μέσα από τα διασωσμένα Ηρακλείτεια αποσπάσματα με έναν μοναδικό και ενδιαφέροντα τρόπο τόσο για τη Φιλοσοφία, όσο και για τη Μουσικολογία!

Η μουσική είτε ως θεωρία, είτε ως πράξη, απασχόλησε εντόνως τους φιλοσόφους (Πυθαγόρας, Ηράκλειτος, Πλάτων, Αριστοτέλης κ.α.).

Ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος στα αποσπάσματα 8ο, 54ο και 51ο εκπέμπει Πυθαγορισμό, δεδομένου ότι, μολονότι δεν μετακινήθηκε δια βίου από την πατρίδα του, εγνώριζε πολύ καλά σχεδόν όλα τα συγγράμματα των προγενεστέρων του φιλοσόφων, των επικών και ελεγειακών ποιητών καθώς και όλες τις ιστορικές συγγραφές που κυκλοφορούσαν την εποχή του στην Ιωνία.

Τον υπαινικτικό, αινιγματικό, διφορούμενο και χρησμώδη λόγο του σκοτεινού φιλοσόφου τον αντιμετώπισα με τις γνώσεις μου από τις βασικές σπουδές μου, Φυσική και Μουσική, και τις γνώσεις που απεκόμισα από την πολυετή μελέτη, διδασκαλία και έρευνά μου επί των αλληγορικών Πυθαγορείων και Πλατωνικών κειμένων. Οι γνώσεις αυτές μου φάνηκαν χρησιμότατες για το δυσεπίλυτο πρόβλημα των Ηρακλειτείων αρμονιών σε συνδυασμό με την ευρύτερη γνώση μου επί της Πυθαγορείου μουσικής.

Ως συγγραφεύς-ερευνητής αρύομαι εκ της αρχαιοελληνικής γραμματείας μέσῳ της οποίας επεχείρησα να αντιληφθώ το νόημα δύο εκ των δομικών λίθων της Ηρακλειτείου φιλοσοφίας, του «Λόγου» και της «Αρμονίας». Διεπίστωσα ότι ο Ίων φιλόσοφος, ο Ηράκλειτος,  χρησιμοποιεί στα συγκεκριμένα αποσπάσματα την πολυδύναμη και θεμελιώδη έννοια του “Λόγου”, με τις τόσες εννοιακές της αποχρώσεις, χρησιμοποιώντας την Πυθαγόρειο σημασία της σχέσεως (=πηλίκου) δύο φυσικών αριθμών και την επίσης πολυσήμαντη έννοια της “Αρμονίας” με την Πυθαγόρειο μουσική διαστηματική σημασία του όρου και συγκεκριμένα γι’ αυτόν «Αρμονία είναι μία συμφωνία εμπεριέχουσα δύο ή περισσότερες άλλες συμφωνίες εν συζεύξει».

Από την ανάλυση των προαναφερθέντων Ηρακλειτείων αποσπασμάτων πρέπει να γίνει αποδεκτό ότι ο Ηράκλειτος διέθετε βαθεία και ευρεία μουσική παιδεία, τόσο θεωρητική, όσο και πρακτική.

Σ’ αυτά τα αποσπάσματα η αρμονία χαρακτηρίζεται δια των τεσσάρων επιθέτων «αφανής», «φανερά», «παλίντροπος» ή «καλλίστη», τα οποία χαρακτηρίζουν τους μεταξύ των “εναντίων” μηχανισμούς γενέσεως και φθοράς και τα οποία αναλύω λεπτομερώς.

Στο σύστημα «τόξου καὶ λύρης» εστιάζοντες στο σημείον επαφής χορδής και δοξαριού η χορδή κατά περιοδικόν τρόπον εκτινάσσεται και αποκολλάται από το δοξάρι (διαφερόμενον, δηλαδή χωρίζεται στα δύο) και αμέσως μετά ακινητεί και προσκολλάται στο δοξάρι (ἑωυτῶι ὁμολογέει, δηλαδή επανασυνδέεται σε ένα με τον εαυτό του) εκτελώντας ταλαντωτική κίνηση, όπως ακριβώς λειτουργεί ο μηχανισμός των εγχόρδων μουσικών οργάνων με δοξάρι!

Όμως, για να αναφέρει και να περιγράφει ο Ηράκλειτος τον 6ο προχριστιανικό  αιώνα τον μηχανισμό λειτουργίας των εγχόρδων μουσικών οργάνων με δοξάρι θα πρέπει να τα έχει δει και να έχει πειραματισθεί επ’ αυτών.

Αλλά διεθνώς η επικρατούσα μουσικολογική άποψη είναι ότι δοξάρι στην προχριστιανική εποχή δεν υπήρχε· ούτε στην Άπω Ανατολή από την οποία πιστεύεται ότι προέρχεται. Το δοξάρι πιστεύουν οι Μουσικολόγοι ότι αποτελεί εφεύρημα της εποχής μετά τον 9ο μεταχριστιανικό αιώνα και ότι στο Βυζάντιο το δοξάρι εμφανίζεται τον 10ο ή μάλλον τον 11ο μεταχριστιανικό αιώνα.

Κατόπιν τούτου –προκειμένου να υποστηρίξω τη σοβαρότητα της έρευνάς μου και να δικαιολογήσω την ορθότητα των γραφομένων μου -ώφειλα να ερευνήσω βιβλιογραφία, πηγές, ιστορία και μουσεία προκειμένου να εντοπίσω εικαστικές και γραμματειακές μαρτυρίες (εικόνες, παραστάσεις ή γλυπτά και πλαστικά έργα τέχνης) σχετικά με τα έγχορδα μουσικά όργανα με δοξάρι της προχριστιανικής εποχής στον ελλαδικό χώρο· γεγονός που το επέτυχα.

Για την συγκεκριμένη Ηρακλείτειο ρήση υποστηρίζω μετά πάθους αυτή μου την πεποίθηση, την ερμηνεύω βάσει της επιστήμης μου, της Φυσικής, και μάλιστα της Μουσικής Ακουστικής, και την τεκμηριώνω παρουσιάζοντας τρεις ζωγραφικές και μία γλυπτή αναπαραστάσεις εγχόρδων μουσικών οργάνων με δοξάρι από τον 8ο μέχρι και τον 3ο προχριστιανικό αιώνα θεωρώντας το δοξάρι ελληνική επινόηση.